Perspectiva de Xénero na Orientación Laboral

Introdución

A sexta sesión presencial do Posgrao de Especialización en Orientación Laboral 2019 (#POLAB19) centrouse na temática “Orientación para a Igualdade e a Inclusión Sociolaboral” da man de Margot Valcarce, docente da Universidade de Santiago de Compostela. 

A sesión estivo dividida en dúas partes principais:

A primeira parte de carácter expositivo cunha explicación teórica dos contidos máis relevantes.

A segunda, unha parte máis práctica, onde de forma grupal se traballou a través dunha dinámica, a detección e posibles prácticas para  a eliminación dos sesgos e prexuízos no ámbito laboral a través do visionado da curtametraxe “Recursos Humanos”.

Rematamos a sesión cunha posta en común das aportacións de tódolos grupos sobre a dinámica, presentando as estratexias que se poden aplicar para eliminar os prexuízos presentes nos procesos de selección e que afectan, na maioría das ocasións, ás mulleres.

Obxectivos  

• Coñecer a teoría feminista e desmitificar crenzas sociais asociadas a ela.
• Incentivar o deseño, planificación e implementación dunha orientación laboral non sexista
• Intervir na orientación laboral aplicando a perspectiva de xénero. 
• Facilitar estratexias para a inclusión da perspectiva de xénero na orientación laboral.

Desenvolvemento da sesión 

Como ben se comentou na breve introdución, a docente Margot Valcarce comezou a sesión cunha explicación teórica dos contidos.

Para dar inicio, explicou as bases da teoría feminista e os tres principais focos de acción: 

• Visibilizar o xénero como unha estrutura de poder.
• Visibilizar o papel hexemónico dos homes en tódolos ámbitos.
• Visibilizar as estruturas e os mecanismos ideolóxicos que sustentan a discriminación.

A docente  remárcanos que a teoría feminista é crítica coa sociedade e céntrase en conseguir a igualdade para lograr unha transformación social.

Continuou facendo alusión a unha diferenciación de conceptos tan importantes coma o feminismo, machismo e hembrismo, mergullándose tamén nas catro ondas do feminismo e algunhas persoeiras representativas como Olympe de Gouges, autora da Declaración dos Dereitos da Muller e da Cidadanía en 1791.

Logo, aportounos unha definición do que supón a perspectiva de xénero e a comprensión da distinción entre sexo e xénero, entendendo a primeira como unha característica biolóxica e natural, e a segunda coma unha construción social e cultural resultado do aprendido a través dos procesos de socialización.

Abordou tamén que o emprego que está asociado ao rol masculino (ámbito público e produtivo), é máis visible e máis valorado socialmente, mentres que o traballo asociado ao feminino (ámbito privado e reprodutivo), adoita ser non remunerado e infravalorado. Deste xeito perpetúanse as estruturas e mecanismos onde se asenta a sociedade patriarcal e androcentrista que invisibiliza ás mulleres na sociedade.

Por último, realizamos unha dinámica de detección e eliminación de prexuízos no ámbito laboral, traballando sobre a curtametraxe “selección de persoal” que versa sobre os roles de poder que se exercen nos procesos de selección  e que plasman o sexismo e a discriminación laboral.

Con este exercicio, pretendíase traballar a deconstrución de prexuízos e sesgos nos procesos de selección incorporando nestes a perspectiva de xénero.

Para finalizar, compartimos algunhas aportacións respecto ás estratexias que se poden aplicar na orientación laboral para eliminar estes prexuízos presentes nos procesos de selección e que habitualmente afectan ás mulleres. Entre elas:

• Facilitar ás mulleres, ferramentas que lles permitan actuar por si mesmas contra os efectos perversos da socialización diferencial.
• Empregar as estratecias de empoderamento das mulleres para minimizar o efecto dos sesgos de xénero.
• Implementar accións positivas, a favor da incorporación e presenza das mulleres, especialmente naqueles ámbitos de decisión de alto nivel que afectan ó desenvolvemento da sociedade.
• Favorecer a contratación de mulleres en postos de poder mediante subvencións públicas para decontruir estereotipos de xénero.
• Sensibilizar e formar en igualdade a persoas en calquera etapa vital.
• Mellorar e actualizar a formación do persoal orientador, tanto do sector público como dos que prestan servizos a través de entidades colaboradoras, en materia de igualdade.
• Esixir medidas de acción positiva institucionais.

Como resumo destas conclusións grupais, podemos destacar que dende o papel da orientación laboral se debe poñer en práctica a discriminación positiva para facilitar o ascenso das mulleres, que adoitan estar minusvaloradas nas empresas e que chocan cos sesgos de xénero no momento de obter un emprego ou un ascenso.

Conclusións

Tendo en conta a necesidade que ten a aplicación do principio de Igualdade de Oportunidades entre mulleres e homes en tódolos ámbitos da vida, consideramos necesaria a integración da perspectiva de xénero na orientación laboral, así como en tódolos niveis educativos e formativos, incluíndo a formación transversal para persoas traballadoras. Deste xeito, o persoal da orientación laboral, como axente socializador,  contribuirá na creación dunha sociedade máis xusta e igualitaria. 

A perspectiva de xénero é unha ferramenta, que aplicada ao mundo do emprego, permítenos coñecer os obstáculos a unha participación equilibrada, ao tempo que nos da a coñecer as orixes e consecuencias das discriminacións laborais, que impiden a participación activa das mulleres no ámbito laboral. Traballar coas lentes violetas impulsa que as nosas intervencións, como orientadoras laborais, persigan a igualdade real e efectiva e non meramente formal.

Coincidimos coa docente en que a sensibilización, a formación e a actuación, son os factores principais para alcanzar a igualdade. Como orientadoras laborais, aspiramos a xerar espazos de reflexión e sensibilización sobre a práctica profesional e integrar a perspectiva de xénero, de base feminista, nas nosas actuacións e intervencións.

Aquí vos deixamos unha compilación dos chíos máis relevantes  do equipo dinamizador da sesión:

Para saber máis

• Guía de Orientación laboral non sexista 
• Guía de Orientación Profesional sin sesgo de género
• Instituto de la mujer  y para la igualdad de Oportunidades
• Secretaría xeral de Igualdade da Xunta de Galicia
• Protocolo General de actuación para promover laincorporación de las mujeres en la sociedad digital y en los estudios y profesiones tecnológicas. 
• Escola Virtual de Igualdade